Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. & Roehampton University
MA in Education
ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ - ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ SPSS
Δρ Κορρές Κωνσταντίνος
Παρακάτω παρατίθενται σημειώσεις σχετικά με ποσοτικές ερευνητικές προσεγγίσεις, με μεθόδους στατιστικής ανάλυσης με το στατιστικό πακέτο SPSS, ειδικότερα εισαγωγικά θέματα χειρισμού του SPSS, θέματα περιγραφικής ανάλυσης και θέματα επαγωγικής ανάλυσης με το SPPS.
Επίσης παρατίθενται παραδείγματα γνωστικών ερωτηματολογίων (προ - τεστ και μετά - τεστ) και ερωτηματολογίων διαθέσεων, όπως επίσης και παραδείγματα από αρχεία δεδομένων του SPSS.
Ο όρος «ερευνητική στρατηγική» σημαίνει το είδος και το βαθμό των περιοριστικών ελέγχων και των σκόπιμων παρεμβάσεων που μπορεί ή / και θέλει να ασκήσει ο ερευνητής στις συνθήκες διεξαγωγής της έρευνας. Είναι το σύνολο των διαδικαστικών ρυθμίσεων και των παρεμβατικών ενεργειών στις οποίες προβαίνει ο ερευνητής, για να μεγιστοποιήσει την εγκυρότητα, εσωτερική και εξωτερική, των ευρημάτων της έρευνας του.
Οι προσπάθειες του ερευνητή εστιάζονται:
α) Στον έλεγχο των «τρίτων» παραγόντων οι οποίοι εμπλέκονται και αφενός νοθεύουν τα περιγραφικά χαρακτηριστικά, αφετέρου μας δυσκολεύουν να καθορίσουμε κατά πόσον η σχέση μεταξύ των μεταβλητών είναι αιτιώδης ή ετεροκαθοριζόμενη συμμεταβολή.
β) Aν η σχέση είναι αιτιώδης, στον καθορισμό της χρονικής διαδοχής των δύο μεταβλητών, δηλαδή στο να αποφανθούμε για το ποια μεταβλητή είναι το αίτιο και ποια το αποτέλεσμα.
Στην ερευνητική μεθοδολογία οι «τρίτοι» παράγοντες αντιμετωπίζονται ως εξής:
α) Στις νατουραλιστικές έρευνες, κατά το χρόνο που μετράμε τις υπό μελέτη μεταβλητές οι «τρίτοι» παράγοντες αφήνονται ελεύθεροι να συνυπάρχουν και να επιδρούν. Στη συνέχεια είτε αγνοούμε τις επιδράσεις των «τρίτων» παραγόντων ή προσπαθούμε εκ των υστέρων να τις απαλείψουμε – ελέγξουμε.
β) Στις πειραματικές έρευνες, λαμβάνεται μέριμνα, με την κατάλληλη διαρρύθμιση της ερευνητικής διαδικασίας, να απαλειφθούν – ελεγχθούν οι επιδράσεις των «τρίτων» παραγόντων εκ των προτέρων, ώστε όταν κάνουμε τις μετρήσεις να έχει επισυμβεί η διαφοροποιητική δράση των δύο μελετώμενων μεταβλητών, ενώ να έχουν εξαρχής εξουδετερωθεί οι επιδράσεις των άλλων παραγόντων.
Τα είδη των ερευνητικών στρατηγικών, ανάλογα με το βαθμό αυστηρότητας στον σκόπιμο έλεγχο των συνθηκών διεξαγωγής της έρευνας, είναι: α) Πειραματική στρατηγική, β) Σύγκριση διαφορικών ομάδων (ex post facto σύγκριση), γ) Συναφειακή στρατηγική (αριθμητικοί δείκτες συνάφειας) και δ) Διερευνητική – περιγραφική στρατηγική.
Οι ποσοτικές μέθοδοι που βασίζονται σε δειγματοληπτική έρευνα με ερωτηματολόγιο, προσφέρουν τη δυνατότητα στον ερευνητή να προσεγγίσει μεγάλο μέρος του πληθυσμού για τον έλεγχο των συγκεκριμένων υποθέσεων ή ερωτημάτων. Η τυποποίηση των στοιχείων που συλλέγονται, η δυνατότητα προσέγγισης μεγάλου μέρους πληθυσμού και η επιδεκτικότητα των στοιχείων σε στατιστικές μεθόδους ανάλυσης καθιστούν την ποσοτική ως την πιο διαδεδομένη μορφή εμπειρικής έρευνας.
Τα στάδια εκπόνησης μιας ποσοτικής ερευνητικής προσέγγισης είναι
1) Αρχική έρευνα ή Έρευνα πιλότος (Πιλοτική έρευνα) (Pilot research).
Προτού ο ερευνητής προχωρήσει στην έρευνα πεδίου (συμπλήρωση των ερωτηματολογίων) θα πρέπει να ελέγξει το ερωτηματολόγιο σε ένα περιορισμένο δείγμα, το οποίο συνήθως επιλέγεται με τη μέθοδο του διαθέσιμου δείγματος. Σε αυτό το στάδιο θα εντοπισθούν ασάφειες, μη κατανοητοί όροι, δυσκολία στην επιλογή απάντησης ιδιαίτερα στις κλειστές ερωτήσεις όπου οι απαντήσεις είναι προκαθορισμένες κλπ και θα οριστικοποιηθεί το ερωτηματολόγιο.
2) Έρευνα πεδίου
Σε αυτό το στάδιο συμπληρώνονται τα ερωτηματολόγια. Η συμπλήρωση δεν πρέπει να έχει πολύ μεγάλη διάρκεια, ιδιαίτερα σε θέματα που μεταβάλλονται με το χρόνο. Αν αλλάξουν ορισμένα δεδομένα πολλές φορές αλλάζουν και οι απαντήσεις του δείγματος και υπάρχει δυσκολία στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
3) Στατιστική επεξεργασία στοιχείων
Τα δεδομένα που συλλέγονται από τα ερωτηματολόγια κωδικοποιούνται συνήθως με το στατιστικό πακέτο SPSS (Statistical Package for Social Sciences) και γίνεται παρουσίαση, ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
To ελεύθερο ισοδύναμο λογισμικό του SPSS είναι το PSPP.
4) Ερμηνεία αποτελεσμάτων – Συγγραφή τελικής έκθεσης
Από τη στιγμή που το ερωτηματολόγιο έχει σχεδιασθεί σωστά, το δείγμα είναι αντιπροσωπευτικό, οι ερωτήσεις έχουν γίνει κατανοητές από τους ερωτώμενους και το ερωτηματολόγιο έχει συμπληρωθεί σωστά, τα αποτελέσματα της έρευνας θεωρούνται έγκυρα και αντιπροσωπευτικά της υπό μελέτη ομάδας. Με βάση τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης, μπορεί να γίνει ερμηνεία του φαινομένου που μελετήθηκε και να εξαχθούν γενικεύσιμα συμπεράσματα.
1) Σημειώσεις σχετικά με Ποσοτικές Ερευνητικές Προσεγγίσεις
Korres (2011). Quantitative Research Approaches. ASPETE & Roehampton University, MA in Education.
2) Σημειώσεις Στατιστικής ανάλυσης με τη χρήση του SPSS
Korres K. (2011). Statistical Analysis using SPSS. ASPETE & Roehampton University, MA in Education.
Korres K. (2011). Factor Analysis using SPSS.
3) Παραδείγματα γνωστικών ερωτηματολογίων (προ - τεστ και μετά - τεστ) και ερωτηματολογίων διαθέσεων
Pre questionnaire Example (Kyriazis, Psycharis, Korres,2009)
Post questionnaire Example (Kyriazis, Psycharis, Korres,2009)
4) Παραδείγματα από αρχεία δεδομένων του SPSS
SPSS Data file Example (Kyriazis, Psycharis, Korres, 2009)
5) Ερωτηματολόγιο σχετικά με τη χρήση του SPSS
Παρακαλώ συμπληρώστε το παρακάτω ερωτηματολόγιο, επιλέγοντας τις απαντήσεις σας με κόκκινο χρώμα ή κάνοντας τις Bold και στείλτε το στο korres.konstantinos@gmail.com ή στο kostas_korres@yahoo.gr.